Strukturę wszechświata próbowano wytłumaczyć ciągle nowymi hipotezami i modelami, zawsze jednak wychodząc z założenia, że istnieje kosmiczna ewolucja. Do „Proroków nowej Kosmologii” – jak ich zwie Heckmann – zaliczamy np. A. Friedmanna, A. Einsteina, E.A. Milne, P. Jordana, F. Hoyle, A.A. Penziasa i R.W. Wilsona.

Wszystkie dotychczasowe wysiłki nauki, zmierzające do zbadania podstaw przestrzennej budowy wszechświata (n.p. otwarty lub zamknięty, ograniczony czy nieograniczony, skończony lub nieskończony, trój- lub czterowymiarowy, zakrzywiony pozytywnie lub negatywnie), nie przyniosły spodziewanych rezultatów.

Znany astronom O. Heckmann wypowiada się na temat tych chybionych wysiłków w swojej książce „Sterne, Kosmos, Weltmodelle” następująco: „Siła wynalazcza ducha ludzkiego jest niemała, dlatego też produkcja modeli wszechświata jest stosunkowo duża. Dochodzimy do tego, że ilość teorii kosmologicznych jest odwrotnie proporcjonalna do liczby znanych faktów.”

Inny astrofizyk V. Weidemann, w czasie 16. Kongresu Filozoficznego w Dusseldorfie (1978) stwierdził:

„U podstaw kosmologii leży więcej filozoficznych założeń, niż we wszystkich innych dziedzinach nauk przyrodniczych. Jeżeli skądinąd zmuszeni jesteśmy na nowo określić granice tego, co jeszcze możemy nazywać nauką, nie mając nadziei odpowiedzieć naukowo na fundamentalne pytania kosmologii, musimy potwierdzić, że wszechświat jest z gruntu niepoznawalny. Nauka musi pogodzić się z faktem, że istnieją pytania, na które nie ma odpowiedzi. To co pozostaje, jest teorią, że posiadamy o świecie pewną wiedzę.”

Ten stan rzeczy przekazuje nam również Biblia. Centralny werset, odnośnie niezgłębialności wszechświata, znajdujemy w Księdze Jer 31:37. Brzmi on następująco: „Jeżeli jest możliwe zmierzyć niebo w górze i zbadać podstawy ziemi w dole, wtedy Ja także odrzucę całe pokolenie Izraela za to wszystko, co uczynili.”

Bóg wiąże tu ze sobą w jedną wypowiedź wyniki badań astronomicznych i drogę życia jednego z narodów tego świata, chociaż są to rzeczywistości zupełnie od siebie nie przystające.
W jednej części wypowiedzi mamy do czynienia z obietnicą wierności wobec ludu Izraela, a druga deklaruje ludzką niemożność – żadne, nawet przeprowadzone z dużym nakładem środków badania astronomiczne czy geofizyczne, nie są w stanie zgłębić budowy wszechświata lub stworzenia ziemi.

To, że obietnica Boga wobec Izraela nie została złamana, wskazuje na to, że druga część stwierdzenie jest również prawdziwa – nie można osiągnąć pełnej wiedzy zarówno w eksploracji astronomicznej jak geofizycznej.

Stąd utopią jest oświadczenie sparaliżowanego brytyjskiego astrofizyka Stephena W. Hawkinga:

„Celem moim jest pełne zrozumienie wszechświata, dlaczego taki jest, w jaki sposób taki jest i dlaczego w ogóle istnieje. Odpowiedź na to pytanie byłaby ostatecznym triumfem ludzkiego rozumu”.